Coaching en consultancy lijken op het eerste gezicht op elkaar: beide helpen je bedrijf vooruit. Het verschil zit in aanpak, verantwoordelijkheden en meetbare uitkomsten. Dit artikel biedt heldere, bruikbare kaders zodat je in 10 minuten kunt bepalen welke route je kiest en hoe je resultaatvastlegt.
Wij van Focus op Business behandelen coaching en consultancy dagelijks voor MKB, scale-ups en managementteams. Onderstaand vind je concrete stappen, intakevragen, KPI-voorbeelden en testbare methodes om direct toe te passen.
Belangrijkste verschil in één zin
Consultancy levert kennis, oplossingen en concrete deliverables; coaching ontwikkelt vaardigheden, inzichten en duurzaam gedrag bij mensen binnen jouw organisatie.
Vergelijking: rollen, verantwoordelijkheid en resultaat
- Rol consultant: expert die oplossingen ontwerpt en soms implementeert. Verantwoordelijkheid: levert functionele output (rapport, strategie, procesontwerp).
- Rol coach: begeleider die het leerproces van de coachee faciliteert. Verantwoordelijkheid: ondersteunt gedragsverandering, besluitvorming en eigenaarschap van oplossingen.
- Resultaatmaten consultant: projectdeliverables, kostenreductie, omzetverhoging, implementatiegraad binnen afgesproken tijd.
- Resultaatmaten coach: gedragsscores, 360-feedback, leiderschapsbeoordelingen, retentie van teamleden, verbeterde besluitvorming.
Wanneer kies je consultancy? Concrete signalen
- Je hebt een duidelijk gedefinieerd probleem met een technische of procesmatige oplossing: kies consultant. Voorbeeld: “Onze supply chain levert 20% vertragingen door planningfouten.”
- Je hebt weinig interne kennis over een onderwerp en hebt snelle implementatie nodig: kies consultant. Voorbeeld: implementatie van een ERP-module binnen 3 maanden.
- Je wilt leverbare output en acceptatiecriteria vastleggen in een contract: kies consultant. To-do: specificeer scope, milestones en acceptatiecriteria (zie template onder vragen voor intake).
Wanneer kies je coaching? Concrete signalen
- Probleem is gedrags- of vaardigheid-gerelateerd, niet puur technisch: kies coach. Voorbeeld: teamleden nemen geen verantwoordelijkheid, leiderschap mist sturen op uitvoering.
- Je zoekt duurzame verandering in beslissingsvaardigheid of cultuur: kies coach. To-do: definieer gewenst gedrag en meetinstrumenten (360-graden, KPI per persoon).
- Je wilt intern eigen oplossingen zien ontstaan en eigenaarschap verhogen: kies coach. Voorbeeld: managementteam dat betere strategische afwegingen wil maken zonder externe roadmap.
Stap-voor-stap: kies tussen coach en consultant (5 minuten test)
- Definieer het probleem in één zin.
- Vraag jezelf: is dit technisch of gedragsmatig? (Technisch = consultant; gedragsmatig = coach).
- Is er een harde deadline en een deliverable nodig? (Ja = consultant).
- Wil je intern capaciteiten opbouwen? (Ja = coach of blended).
- Kies: consultant voor output, coach voor capability. Als beide benodigde zijn, plan een blended traject (zie verder).
Intakevragen: wat je moet vragen bij eerste gesprek
Stel deze vragen om direct testbare verwachtingen te definiëren. Gebruik ze als checklist in je intake.
- Wat is de exacte uitkomst die je wilt bereiken over 3 en 6 maanden?
- Wie is eindverantwoordelijk binnen de organisatie?
- Welke middelen (tijd, budget, mensen) zijn beschikbaar?
- Hoe meten we succes? Noem concrete KPI’s of gedragsindicatoren.
- Welke beslissingsbevoegdheid heeft de coach/consultant tijdens het traject?
- Wat gebeurt er bij tegenvallende resultaten? Escalatiepad en exit-criteria.
Voorbeeld acceptatiecriteria (consultancy)
Gebruik deze als template in offertes en contracten:
- Deliverable A: implementatie ERP-module x met 50% reductie in orderfouten binnen 90 dagen na go-live.
- Deliverable B: documentatie + trainingsmateriaal; acceptatie: 80% van gebruikers scoort ≥7 op gebruiksgemak binnen 30 dagen.
- Milestones: ontwerp (week 4), test (week 8), go-live (week 12). Boete of herwerkclausule bij niet-naleving.
Voorbeeld succescriteria (coaching)
Meetbaar, herhaalbaar en gericht op gedrag:
- Leiderschap: 360-score stijgt 15% binnen 6 maanden op ‘heldere prioriteiten stellen’.
- Team performance: afleveringsbetrouwbaarheid stijgt van 70% naar 90% binnen 4 maanden.
- Gedragssessies: elke coachee voltooit 6 sessies met toegewezen huiswerk en een concreet veranderplan met RAG-statusen (rood/oranje/groen).
Interviewvragen: wat te vragen aan een consultant of coach
Gebruik deze om kwaliteit en fit te testen. Vraag om voorbeelden met cijfers.
- Welke vergelijkbare opdracht heeft u gedaan en wat waren de meetbare uitkomsten?
- Welke aanpak gebruikt u: stappenplan en deliverables?
- Wie werkt aan ons project en wat zijn hun rollen en ureninschattingen?
- Hoe borgt u kennisoverdracht naar ons team?
- Welke garanties of SLAs biedt u op resultaten?
Blended aanpak: wanneer en hoe combineren
Soms heb je beide nodig: consultant voor snelle oplossing, coach voor duurzaam gedrag. Plan dit in 3 fasen:
- Fase 1 (Consultant): oplossing ontwerpen en eerste implementatie (0-3 maanden). Definieer deliverables en trainingmateriaal.
- Fase 2 (Transitie): consultant doet kennisoverdracht en coacht interne change agents (maand 3-4).
- Fase 3 (Coach): langere coaching van leidinggevenden en teams om gedrag te verankeren (maand 4-12). Meet met 360 en operationele KPI’s.
Testbare experimenten die je morgen kunt starten
- Experiment A (5 dagen): laat consultant een mini-scan uitvoeren met 3 pijnpunten en quick wins; meet besparingspotentieel en implementeer één quick win.
- Experiment B (8 weken): kies 1 manager voor coaching; meet week 0 en week 8 met een korte 360 en checklist van 6 gedragingen.
- Experiment C (30 dagen): voer een blended pilot op één proces waar consultant tool levert en coach team begeleidt; meet output en gedragswijziging.
Contractuele punten die je altijd moet opnemen
- Heldere deliverables en acceptatiecriteria (voor consultants).
- Definitie van succes en meetmethodes (voor coaches en consultants).
- Kennisoverdrachtclausule en documentatie-eisen.
- Exit- en evaluatiemomenten: 30/60/90 dagen reviews met KPI-checks.
Praktische voorbeelden per situatie
3 korte voorbeelden, direct toepasbaar:
- Situatie: dalende omzet door salesproces. Actie: consultant herontwerpt proces en voert CRM-config uit; coach traint salesmanager in pipeline-management. Meet: conversieverbetering en manager 1:1 coaching outcome.
- Situatie: te veel verloop in team. Actie: coach traject voor leiderschap + pulse surveys; consultant adviseert herontwerp van rollen. Meet: verlooppercentage en engagementscore na 6 maanden.
- Situatie: IT-implementatie faalt door user adoption. Actie: consultant levert technische oplossing; coach implementeert adoptieplan met change agents. Meet: gebruikspercentage en foutmeldingen.
Snelle checklist om nu te beslissen (praktische check)
- Is het probleem technisch of gedragsmatig? (Technisch → consultant; gedragsmatig → coach).
- Is er een harde deadline of deliverable? (Ja → consultant).
- Wil je dat interne mensen het na afloop zelfstandig kunnen? (Ja → coach of blended).
- Kun je succes meten met concrete KPI’s of gedragsindicatoren? (Als nee → stel meetbare doelen op vóórstart).
- Heb je een contract met acceptatiecriteria en reviewmomenten? (Zo niet → maak die nu).
Laatste tip: voer de 5-minuten test hierboven uit, noteer antwoord per vraag en kies diezelfde dag één klein experiment (5–30 dagen) met duidelijke KPI’s; begin meten vanaf dag 0 en evalueer op 30 dagen.